Karbohidratlar
Karbohidratlar - üzvi maddələrdir hansı ki, yüksək enerjiyə malikdir, orqanizmə qida ilə daxil olur və insan orqanizminin bir çox müxtəlif ehtiyaclarını ödəyir.
Karbonhidratlar:
- Yüksək enerjiyə malikdir
- Metabolizm üçün əsasdır
- Qanda şəkərin səviyyəsini normallaşdırır
- Hormon və fermentlərin istehsalında iştirak edir
Orqanizmdə karbohidratlar, ilk növbədə, enerji üçün lazımdır. Qlükoza ehtiyat karbohidrata – qlikogenə çevrilir ki, bu da qanda şəkərin səviyyəsini normal səviyyədə saxlamağa xidmət edən və bütün orqanlar sisteminin sabit fəaliyyətini təmin edən enerji ehtiyatıdır.
Karbohidratlar normal metabolizm üçün vacibdir, hormonların, fermentlərin və digər cisim əlaqələrinin istehsalında iştirak edirlər. Düzgün qidalanma üçün, qida maddələrinin karbohidratlarla əlaqəli olduğunu bilmək, həmçinin sadə və kompleks karbohidratları ayırmaq lazımdır.
Karbohidratlar sadə (xalq arasında “sürətli” ) və mürəkkəb (yenə də, “asta”) olur.
Birincilərə biz süd məhsullarında, meyvə və şirniyyatlarda rast gəlirik. Onlar tez həzm olunaraq sorulur, aclıq hissi isə yenidən yaranır.
Mürəkkəb karbohidratların həzmi və sorulmasına çox vaxt gedir, bu isə toxluq hissinin uzun müddət qalmasına və təkrar qida qəbul etməməyə imkan verir. Məsələn: bəzi zəruri fermentlərin bizdə olmaması səbəbindən, sellüloz orqanizmimizdə həzm olunmur. Aclıq hissinin müddətini uzadır, bağırsağın işini tənzimləyir, parçalanmadan əmələ gələn toksik maddələri orqanizmdən xaric edir, xolesterinin səviyyəsinə müsbət təsir edir.
Nə qədər aşağı karbohidratlı pəhrizlər daha yaxşı nəticə vəd etsələrdə Karbohidratlardan qaçmaq lazım deyil. Onların rasionumuzda payı yağlar və zülallar qədər 50% təşkil edir. Karbonhidratlar orqanizmə daxil olmadan, ilk əvvəl qlikogen ehtiyatı tükənir, sonra isə alternativ enerji mənbəyi olan yağların parçalanması başlayır. Amma arıqlamaq üçün bu heç də əla seçim deyildir. Bu cür böyük miqdarda yağların oksidləşməsinə (turşumasına) səbəb olan vəziyyət orqanizmdəki bir sıra mühüm sistemlərin pozulmasına gətirib çıxara bilər.